Windows 10X: Şimdi nerede?

Surface Neo, Duo’nun aksine Android işletim sistemine sahip değil, Microsoft’tan beklenenin aksine Windows 10 ile de çalışmıyor. Microsoft, işletim sistemini modernize etmek ve son kullanıcıya odaklı yapmak için Windows 10X ile beraber Surface Neo’yu geliştiriyor. Bu yeni işletim sistemi, profesyonel bilgisayar kullanıcıları için değil, tablet ve akıllı telefonlar ile daha fazla vakit geçiren ve daha düşük donanımlarla daha basit işlemleri daha hızlı gerçekleştirmek isteyenler için geliyor.

Windows 10X, başlangıçta duyurulduğunda iki ekranlı cihazlar için tasarlanmıştı. Sadece iki ekranlı cihazlar için değil, ek ekranlı cihazlarda da kullanılması planlandığını biliyorduk. Fakat Microsoft’tan gelen yeni bilgilere göre Windows 10X ilk gönde tek ekranlı cihazlarda kullanılmaya başlanacak. Bunun için geçerli sebepleri de olabilir.

Windows 10X nedir?

Microsoft, her ne kadar Windows 10X’i aslında Windows 10’in bir varyasyonu olarak tanımlasa da tam olarak öyle olmadığını söylemek yanlış olmaz. Geçmişte Santorini ve Windows Lite kod adlarıyla geliştirilen Microsoft’un yeni işletim sistemi aslında Android’e çok daha yakın bir deneyim sunmaktadır.

Eğer Android telefonunuza Microsoft Launcher kurarsanız, Windows 10X’in başlangıç ekranın ne kadar benzediğini görebilirsiniz. Uygulamalar ekranın ortasında ızgara görünümünde listelenir, son belgeleriniz veya önerilenler liste halinde ekranın altında yer alır ve en üstte de arama çubuğunu görebilirsiniz. Dizilim haricinde görsel tasarım da benzerlik göstermektedir, Microsoft’un Akıcı Tasarım Sistemine bağlı olarak akrilik öğeler ile zenginleştirilmiş beyaz (veya siyah) bir panel sizi karşılamaktadır.

Windows 10X iki ekran için mi tek ekran için mi?

Yukarda da açıkladığım gibi aslında ikisi için de tasarlanmış bir işletim sisteminden bahsediyoruz. Biraz daha açıklamak gerekirse, Microsoft, Windows 10X’i ilk başta Surface Neo ile beraber iki ekranlı cihazlarda piyasaya sürecekti. Ancak planlarda değişiklik yapılarak tek ekranlı cihazlarda çıkış yapması planlanıyor. Windows 10X hiçbir zaman yalnızca tek ekran veya çift ekranlı cihazlara odaklı olarak geliştirilmedi. Microsoft, en başından itibaren Windows 10X’i hem tek ekranlı hem de çift ekranlı cihazlar için geliştiriyordu. Dolayısıyla Windows 10X şu form faktörlerde çalışabilecek:

• Yeni nesil tek ekranlı cihazlar
• Yeni nesil 2’si 1 arada cihazlar
• Katlanabilir iki ekranlı cihazlar

Windows 10X’in Windows 10’dan farkı nedir?

Temelde Windows 10X’in Windows 10’e kıyasla Android’e yakın bir deneyim sunduğunu söylemiştim, dolayısıyla kabuk olarak her ne kadar birbirleri ile benzerlik sağlasalar da büyük farklılıklara da sahipler. En büyük fark, Windows 10X üzerinde çalışacak tüm uygulamalar container üzerinde çalışacak. Bu uygulamaların tabanları UWP, PWA ve Win32 olabilecek. Uygulamaların container üzerinde çalışması işletim sisteminin daha güvenli olmasını ve ve özellikle Win32 tabanlı uygulamaların Microsoft Store üzerinden edinilmesini sağlayacak.

Microsoft, Windows 10 ile beraber uygulama geliştiricilerini UWP’ye davet ederek uygulamalarını modernize etmeyi teklif etti. Böylece geliştiriciler UWP’nin faydalarıyla beraber Windows 10 entegrasyonunu güçlendirecek hem de uygulamalarını Microsoft Store üzerinden güvenli bir şekilde tüketicilere ulaştırabileceklerdi. Windows 10X ile birlikte geliştiriciler uygulamalarını Microsoft Store’a getirmeliler veya Microsoft’tan güvenilir olduğuna dair onay almalılardır.

Bir diğer önemli konu ise Windows Core OS’dir. Eğer bu terime aşina değilseniz Windows Core OS, Microsoft tarafından geliştirilen modern ve kolayca modülarize edilebilen bir işletim sistemi çekirdeğidir. Windows Core OS, Microsoft’un gelecek ürünlerinin tabanını oluşturuyor, Windows 10X de bunlardan bir tanesi.

UWP, PWA ve Win32 nedir?

Eğer teknoloji konusunda çok fazla bir şey bilmiyorsanız -ki bilmek zorunda da değilsiniz- biraz önceki satırlarda kullandığım UWP, PWA ve Win32 gibi terimlerin neler olduğunu merak edebilirsiniz. Şimdi bu terimlerin sizlerin kafasında daha kolay yer edebilmesi için açıklayacağım.

UWP (Universal Windows Platform ), uygulamaları bazen Modern uygulamalar olarak da adlandırılır. Windows 10’un çıkışı ile itibaren hayatımıza giren UWP uygulamalar, daha modern bir uygulama deneyimi sunmak için tasarlanmışlardır. İlk başta yalnızca modern uygulamalar için bu ifade geçerli olsa da Microsoft, zamanla UWP kavramını çok daha kapsayıcı bir hale getirmiştir. Günümüzde Win32 tabanlı uygulamalar Microsoft Store’dan edinilebilir. Bunun için geliştirici tarafından UWP’ye uygun olarak yeniden derlenmesi gerekir. Tek artısı Microsoft Store’da yer alması değil elbette. Her ne kadar Windows 10 20H2 güncellemesi ile Canlı Kutucuklar gidecek olsa da Canlı Kutucukları kullanma ve bildirim gibi fonksiyonlardan yararlanmalarını sağlıyor.

Win32 tabanlı uygulamalar ise geçmişten günümüze kadar Windows tabanında çalışabilen uygulamalardır. Uzun yıllardır kullandığınız uygulamaları düşünün, Adobe yazılımları, tarayıcılar, Office ürünleri veya Paint ile Notepad. Bunların hepsi geriye dönük Windows sürümleri ile uyumluluğa sahip olan ve aynı tabanı paylaşan klasik Windows programlarıdır.

PWA (Progressive Web Apps) ise aslında Google’ın bir konseptiydi ancak Microsoft da PWA’lerin geleceğini gördü ve işletim sistemine entegrasyonunu uzun yıllardan beri gerçekleştiriyor. PWA’ler temelde bir web sitesinin uygulama olarak çalışmasını sağlamaktadır. PWA’lerdeki en önemli nokta tek bir defa geliştirilip tüm plaformlarda çalışabilmeleridir. Böylece yatırımcı veya geliştirici her platform için ayrı kaynak harcamaz ve tek bir düzenleme ile tüm platformlarda değişiklikleri uygulayabilir.

Uyumluluklar nasıl olacak?

Microsoft’un aslında bir süredir bunun üzerinde çalıştığını söylememiz gerek. Uyumluluk konusunda hem Win32 hem de UWP uygulamaları bir araya getirecek olan Project Reunion üzerinde çalışıyorlar. Hatta belgelerde her iki altyapı bir arada kastedilerek Windows uygulamaları olarak adlandırılıyorlar. Microsoft, Project Reunion ile beraber geliştiriciler için kütüphaneler oluşturarak arayüz ve altyapı özelliklerini kullanıcının hiçbir şey yapmasına gerek kalmadan güncelleyebilmesini sağlamayı amaçlıyor. Böylece kütüphaneler aracılığı ile uygulamalar genellikle uyumluluk sorunu yaşamazlar ve işletim sistemi için özel bir arayüze sahip gibi görünürler. Görünümdeki değişiklikler simge tasarımlarına kadar indirgenmiş olmasa da Akıcı Tasarım Sistemi öğlerinin temel fonksiyonlarının eklenebileceği biliniyor.

Windows 10X hangi işlemciler ile çalışabilecek?

Windows 10X’in ilk olarak Intel işlemciler üzerinde çalışacağını net bir şekilde biliyoruz. Ancak Microsoft içerisindeki kaynaklara göre Windows 10X’in ARM üzerinde de çalışması bekleniyor.

Surface Neo’dan önce Windows 10X’e sahip çift ekranlı cihaz görecek miyiz?

Microsoft aslında geçtiğimiz haftalarda satışa sunduğu Surface Duo ile beraber Surface Neo’yu da satışa sunmayı planlıyordu. Ancak Microsoft’un aktardığı bilgilere göre COVID-19 pandemisi nedeniyle ürünün ertelendiği açıklandı. Bu durum sadece Çin’deki tedarikle ilgili değil. Pandemi nedeniyle insanlar yeni bir form faktörü denemek yerine bildikleri ve güvendikleri bir form faktörü tercih ediyorlar. İki ekranlı cihazlar şu anda yeni yeni piyasada yerini almaya başlarken Surface Neo aynı zamanda yeni bir işletim sistemi ile geldiği için tüketicilerin cihazı tercih etmeyeceklerine yönelik bir eğim mevcut. Ürün tamamen iptal edilmedi ancak ertelendi. Muhtemelen önümüzdeki tatil dönemlerinde piyasada yerini alacaktır.

Şu anda üçüncü parti üretici olarak Lenovo da çift ekranlı cihazını tanıttı ve Windows 10 Pro ile pazara satışa sundu. Ancak ürünün şu anda Windows 10X ile piyasaya sürülme gibi bir ihtimali bulunmuyor çünkü Microsoft hiçbir üçüncü parti üreticiye Windows 10X dağıtımını vermedi. Windows 10X’i ilk olarak tek ekranlı cihazlarda göreceğimizi de unutmamak gerekiyor. Dolayısıyla yakın zamanda ne Surface Neo’yu ne de Windows 10X’i çift ekranlı bir cihazda göremeyebiliriz.